Oorzaken knarsetanden

Bruxisme, en dan met name het tandenknarsen tijdens het slapen, kan vele verschillende oorzaken hebben. Vaak heeft het ook niet één direct aanwijsbare oorzaak, maar is het een combinatie van factoren die uiteindelijk leiden tot het onbewust knarsen met de tanden. Het kan daarom erg lastig zijn om een definitieve en duidelijke diagnose te stellen, aangezien het per persoon verschilt waar het bruxisme precies vandaan komt. Tandenknarsen verhelpen begint met een onderzoek naar de factoren die invloed kunnen hebben op de aandoening, zodat er een duidelijk beeld ontstaat van de stappen die gezet moeten worden. Stoppen met roken is zo’n stap. Hieronder bespreken we de verschillende oorzaken van bruxisme, zodat je een goed beeld krijgt van de oplossingen voor tandenknarsen.

Allereerst: dit artikel is ter informatie, niet voor het stellen van een eigen diagnose. Omdat bruxisme zo’n moeilijk behandelbare aandoening is en schadelijk kan zijn voor je gebit, adviseren wij altijd de hulp van een specialist. Het beste is om de tandarts bij de eerstvolgende afspraak te vertellen dat je denkt last te hebben van bruxisme. De specialist kijkt dan naar de eventueel opgelopen schade en informeert je over de volgende stappen die je kunt nemen. Als bruxisme eenmaal is vastgesteld, kan de tandarts je adviseren om een opbeetplaatje (een bitje tegen tandenknarsen) te gaan gebruiken. Ook krijg je mogelijk het advies om andere specialistische hulp te zoeken, zoals fysiotherapie en/of psychologie.

Vorm van het gebit

Jarenlang werd aangenomen dat de vorm van het gebit, de stand van de kaak en de sluiting van de tanden de hoofdoorzaken waren voor het tandenknarsen. Dit is tegenwoordig niet meer het geval, omdat bruxisme ook voorkomt bij mensen met een perfect gebit. De vorm van het gebit, stand van de kaak en sluiting van de tanden hebben wel invloed op het tandenknarsen. Als de tanden niet goed op elkaar aansluiten, kunnen ze makkelijk over elkaar schuiven en schuren. Een goed sluitend gebit blijft stevig op zijn plaats, waardoor de beweegruimte kleiner is. De tandarts kan je helpen bij het beter op elkaar laten vallen van de tanden, bijvoorbeeld door een beugel en door het afslijpen of opvullen van bepaalde taken.

Psychische oorzaken tandenknarsen

Je mentale gesteldheid is een grote factor bij het ontstaan van bruxisme. Veel psychische aandoeningen hebben erg veel invloed op de hevigheid van de klachten en kunnen het probleem versterken. Psychische factoren waarvan gedacht wordt dat ze invloed hebben op het tandenknarsen zijn:

  •     Stress
  •     Spanning
  •     Angst

Onverwerkte emoties, trauma’s en angsten liggen vaak ten grondslag aan bruxisme. Deze problemen verschillen natuurlijk van mens tot mens. Dit is ook de reden dat het verstandig is om hulp van een psycholoog in te schakelen. Een psycholoog kan helpen met het verwerken van trauma’s, het beoefenen van ontspanningstechnieken en het overkomen van angsten. Of en hoe goed deze behandelingen helpen bij het verhelpen van tandenknarsen weet je vaak pas nadat je het geprobeerd hebt.

Fysieke oorzaken bruxisme

Naast mentale spanningen kan ook lichamelijke spanning een grote rol spelen bij het knarsetanden. Met name spierspanningen in de hoofd-, nek- en schouderregio kunnen leiden tot het tandenknarsen in de slaap. Spierspanningen ontstaan in de meeste gevallen door stress, maar kunnen ook gecreëerd worden door een slechte houding. Daarom is het belangrijk om goed aan je postuur te denken als je een zittend beroep uitoefent. Ook een goede slaaphouding is erg belangrijk. Veel mensen slapen op hun buik, maar dit zorgt voor een gedraaid hoofd. Dat heeft vervolgens weer invloed op bloedsomloop, spieren en zenuwen.

Invloed substanties op knarsetanden

Bepaalde stoffen kunnen invloed hebben op de hevigheid van het tandenknarsen. Het gaat dan voornamelijk om stoffen die invloed hebben op de receptoren in het centrale zenuwstelsel, zoals cafeïne. Waarom zulke stoffen een factor kunnen zijn bij het ontstaan of verergeren van bruxisme is nog niet helemaal duidelijk, omdat het niet bij iedereen gebeurt. Mogelijk speelt erfelijkheid hierbij een grote rol. Stoffen die invloed hebben op bruxisme zijn:

  •     Cafeïne
  •     Nicotine (bruxisme wordt twee keer vaker vastgesteld bij rokers)
  •     Alcohol
  •     Antidepressiva
  •     MDMA
  •     Amfetaminen

Voor het verhelpen van knarsetanden is het belangrijk om de inname van bovengenoemde stoffen zoveel mogelijk te verminderen. Dit geldt niet voor antidepressiva waar niet zomaar mee gestopt kan worden. Daarvoor is overleg met de behandeld arts nodig.

Erfelijke oorzaken tandenknarsen

Erfelijkheid speelt bij 40 tot 60 procent van de mensen met bruxisme een bepalende factor. Dit betekent dat bij ongeveer de helft van de tandenknarsers het probleem vaker voorkomt in de familie. Vraag eens aan je ouders, broers en zussen of zij dezelfde problemen ondervinden. Mocht dat zo zijn, dan is het verhelpen van knarsetanden erg lastig, omdat de aanleg voor het ontwikkelen van het probleem genetisch bepaald is. Waarom tandenknarsen erfelijk is, weten we nog niet precies, maar hopelijk komt daar in de toekomst verandering in. Wel kun je er zoveel mogelijk aan doen om de klachten te verminderen, zoals het dragen van een bitje tegen knarsetanden.

Andere oorzaken bruxisme

Er zijn ook andere aandoeningen die knarsetanden tot gevolg kunnen hebben. Dit zijn voornamelijk aandoeningen aan het centrale zenuwstelsel. Ook hyperactiviteit door bijvoorbeeld ADHD kan zorgen voor bruxisme. In deze gevallen is knarsetanden verhelpen niet mogelijk, omdat de veroorzakende aandoening niet verholpen kan worden. Aandoeningen die invloed hebben op het knarsetanden zijn:

  •     ADHD (hyperactiviteit zorgt voor extra energie die zich ‘s nachts uit in het knarsen met de tanden)
  •     De ziekte van Parkinson
  •     De ziekte van Huntington

De ziekte van Parkinson en de ziekte van Huntington leiden tot onbewuste hersenactiviteiten wat zich kan uiten in het onwillekeurig trillen met de handen. Het kan ook de kauwspieren beïnvloeden wat leidt tot knarsetanden in de slaap.