Knarsetanden

Knarsetanden (ook wel tandenknarsen of bruxisme genoemd) is een aandoening die erg veel schade aan het gebit toe kan brengen, doordat de tanden en kiezen met geweld over elkaar bewegen. Dit gebeurt over het algemeen onbewust en veelal tijdens de slaap. De krachtige beweging produceert een snerpend geluid, en slijt beetje bij beetje de tanden af. Bruxisme komt voor in twee vormen: waakbruxisme en slaapbruxisme. Als we het over tandenknarsen hebben, praten we voornamelijk over slaapbruxisme. Waakbruxisme is het overmatig en krachtig klemmen van de kaken, waarbij de klemming zo sterk is dat stukjes glazuur afbreken. De beide vormen van bruxisme kunnen andere oorzaken hebben die tot op de dag van vandaag nog moeilijk te diagnosticeren zijn.

‘s Nachts knarsetanden komt zowel bij volwassenen als bij kinderen voor. Eigenlijk heeft iedereen wel eens een ‘knarsperiode’. Pas als er sprake is van blijvende schade aan het gebit spreken we van een aandoening. Door deze aandoening veen problemen, zoals slijtage van het glazuur, waardoor het tandbeen blootgesteld wordt aan externe invloeden. Deze blootstelling vergroot de kans op cariës, oftewel gaatjes, in het gebit. Ook worden de tanden extreem gevoelig voor veranderingen in temperatuur. Dit is nog maar het begin van de ellende die ontstaat door het negeren van knarsetanden.

De gevolgen van knarsetanden

Het afbrokkelende glazuur en de gevolgen daarvan zijn de eerste problemen die ontstaan door bruxisme. Het langdurig knarsen van de tanden zorgt ervoor dat het steunweefsel van het gebit aangetast wordt door overbelasting. Dit kan zo erg worden dat de tanden los komen te zitten en de gewrichten in de kaak aangetast worden (ook wel het Costen-syndroom genoemd). Bovendien kunnen er tal van andere klachten ontstaan die op het eerste gezicht niets met het gebit te maken hebben. De hoge druk op de tanden, kaakspieren en gewrichten kunnen leiden tot hoofdpijn, nek- of schouderklachten en vermoeidheid door slechte nachtrust.

De oorzaak van tandenknarsen

Het vaststellen van de oorzaak van tandenknarsen is vaak erg lastig en verschilt van mens tot mens. Voorheen werd voornamelijk gedacht dat het een gevolg was van de manier waarop het onder- en bovengebit in elkaar vielen. Tegenwoordig denken we dat het centrale zenuwstelsel een veel grotere rol speelt. Er kunnen meerdere redenen voor bruxisme zijn en daarom is het erg lastig om een zekere diagnose te stellen:

Slaapstoornissen kunnen een bepalende factor zijn bij het tandenknarsen
Aandoeningen aan het centrale zenuwstelsel kunnen een oorzaak van tandenknarsen zijn
Erfelijke factoren zijn bepalend, in 40 tot 60 procent van de gevallen lijden familieleden ook aan bruxisme
Langdurige stress kan leiden tot tandenknarsen
Roken en alcoholgebruik kan het tandenknarsen veroorzaken of versterken, bruxisme wordt twee keer vaker geconstateerd bij rokers
Bepaalde medicijnen of drugs, zoals antidepressiva en ADHD-medicatie, maar ook harddrugs als MDMA en amfetamines, kunnen voor tijdelijk bruxisme zorgen
Onverwerkte traumatische gebeurtenissen leiden tot stress of angsten, die vervolgens weer kunnen leiden tot het tandenknarsen

Het ontstaan van bruxisme kan dus één van deze factoren als oorzaak hebben, maar er kunnen ook meerdere factoren een rol spelen. Het is daarom bijna onmogelijk om met zekerheid een diagnose te stellen.

Tandenknarsen behandelen

Omdat het vaststellen van de aanleiding van het knarsetanden bijna onmogelijk is, is het eigenlijk geen optie om het probleem direct bij de oorzaak aan te pakken. Tandenknarsen verhelpen is daarom een langdurig proces, en de resultaten verschillen sterk per persoon. Het wordt aangeraden om de risicofactoren zoveel mogelijk te beperken, en verdere schade te voorkomen door symptoombestrijding. Deze twee methodes samen hebben een erg hoge kans van slagen bij het bestrijden van bruxisme en de gevolgen daarvan.

Het beperken van risicofactoren kan inhouden:

Stoppen met roken
Het verlagen van stress
Verminderen van alcoholgebruik
Geen harddrugs gebruiken

Natuurlijk is het stoppen met het gebruik van medicatie als antidepressiva niet altijd mogelijk. Overleg in dat geval met je behandelend arts wat de mogelijkheden zijn.

Verdere schade door bruxisme kan voorkomen worden door het dragen van een speciaal bitje tegen tandenknarsen. Dit bitje, ook wel opbeetplaat of splint genoemd, verhelpt de oorzaak van tandenknarsen niet, maar beperkt wel verdere beschadigingen aan het gebit. Bij sommige tandartsverzekeringen wordt een bitje tegen tandenknarsen vergoed. Voor jongeren onder de 18 jaar valt de opbeetplaat binnen de basisverzekering. Als je zeker wilt weten of de aanvullende tandartsverzekering het bitje tegen knarsetanden vergoedt, kun je het beste de polisvoorwaarden raadplegen of contact opnemen met de betreffende verzekeringsmaatschappij.